Tịch tịnh là cuốn sách mới nhất của Đại đức Thích Đồng Tâm, tập hợp những “thiền ngẫm” mỗi ngày. Các bài viết đều ngắn, đôi khi rất ngắn, nhưng chứa đựng trong đó là tạng pháp vô biên.

Đại đức Thích Đồng Tâm tốt nghiệp thạc sĩ ngành Địa lý Kinh tế Xã hội, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh, và công tác giảng dạy tại khoa Địa lý ba năm trước khi xuất gia tu học.

Đại đức Thích Đồng Tâm đã tốt nghiệp cử nhân Phật học chuyên ngành Anh văn Phật pháp, Học viện Phật giáo Việt Nam, tốt nghiệp thạc sĩ Phật học tại trường MCU Thái Lan, thạc sĩ Phật học tại Đại học Phật giáo quốc tế Sri Lanka – SIBA Campus. Hiện tại, Đại đức Thích Đồng Tâm đang là giảng viên cơ hữu khoa Pali và Phật học, thuộc Học viện Phật giáo Quốc tế Sri Lanka, nghiên cứu sinh tiến sĩ Phật học tại Sri Lanka, Phó ban Phật giáo Quốc tế, Ban Trị sự Phật giáo Thành phố Cần Thơ, Giáo thọ sư trường Cao Đẳng Phật học Thành phố Cần Thơ.

Vài năm trước, thầy Đồng Tâm giới thiệu cuốn sách Đủ duyên ta lại tương phùng và Sát-na này là thiên thu nhằm hỗ trợ các hoạt động từ thiện. Trong tháng 4 năm nay, hai cuốn sách này đã được cải tiến, bổ sung và tái bản với một diện mạo hoàn toàn mới, kèm theo cuốn Tịch tịnh - tác phẩm mới nhất của thầy Đồng Tâm, tạo thành một bộ ba cuốn sách mới với phong cách viết tự sự, trong đó ý nghĩa của từ "duyên" được truyền tải tới độc giả.

“Quyển sách tập hợp những bài viết ngắn, đôi khi rất ngắn, về cái thấy, cái biết về thực tại Pháp có mặt trong sự tương giao mầu nhiệm, đẹp đẽ giữa mình và cuộc đời này. Có những rung cảm đẹp đến nao lòng, có những phút giây sáng bừng đầy an lạc. Tiêu đề mỗi bài được đặt theo cách quán nhân duyên, không theo lý luận thông thường của lý trí. Dù nhìn qua có thể không thấy có liên kết với nội dung, nhưng trong ân tàng của duyên khởi đều có sự liên kết một cách sâu sắc, việc có thấy được hay chưa, xin dành cho độc giả dùng sự cảm nhận và thấy ra của mỗi người mà định đoạt. Mong rằng quyển sách có thể cùng bạn chuyện trò, hàn huyên bên chén trà ấm, dưới mưa bay, có gió, có hoa, có tánh biết an tịnh ngàn đời không xao động…” - Trích Tịch Tịnh, Thích Đồng Tâm.

   “Nếu có hết thương nhau, đừng xúc chạm nhau trong giận hờn hay trách móc. Hãy tương giao trong chánh niệm, chạm nhẹ nhau như chạm một đóa hoa bay... lặng lẽ và bình yên, không mong cầu cũng không hy vọng!”

   Việc không chạm vào nhau trong giận dữ hay chỉ trích, mà thay vào đó là giao tiếp từ lòng nhân từ và chánh niệm, được so sánh như việc chạm nhẹ vào một đóa hoa bay, mang lại cảm giác lặng lẽ và bình yên. Điều này làm nổi bật tinh thần kiên nhẫn, sự thấu hiểu và lòng nhân ái trong mối quan hệ giữa con người, đồng thời khuyến khích sự hiểu biết và chấp nhận sự thật trong cuộc sống.

   “Ôm trong lòng khối khổ đau giống như bị một viên đạn cắm sâu trong da thịt, thời gian không thể chữa lành, chỉ có thể làm khép miệng bề mặt vết thương và khối khổ đau kia vẫn còn cắm sâu bên trong tâm thức. Chỉ khi chúng ta dám mổ xẻ vết thương của mình ra, dùng chánh niệm tỉnh giác để nhìn cho thật rõ xem bản chất chân thật của nó là gì... khi ấy khổ đau sẽ hóa thành trí tuệ.”

    Đoạn văn này mô tả một trạng thái cảm xúc đau khổ và sự khó chịu đến từ sự tổn thương tâm lý. Nó so sánh cảm giác này như một viên đạn cắm sâu vào trong, không thể chữa lành bởi thời gian mà chỉ được giấu đi bề mặt. Sự tổn thương vẫn đọng lại trong tâm trí, tạo ra một khối khổ đau không thể loại bỏ. Tuy nhiên, thông điệp chính của đoạn văn là về việc đối diện và chấp nhận sự thật về tổn thương của chúng ta. Chỉ khi chúng ta dám mở ra, khám phá sự tổn thương, và sử dụng chánh niệm để hiểu rõ về nó, thì cảm giác đau khổ sẽ chuyển hóa thành sự thông thái và trí tuệ. Điều này thể hiện sự quan trọng của việc tự nhìn nhận và học hỏi từ những trải nghiệm đau khổ trong cuộc sống.

   Mặt trời vẫn huy hoàng mỗi sáng, cây cối vẫn xanh tươi, đóa hoa dại bên đường vẫn bình yên hé nở chẳng cần quan tâm có ai đang ngắm nhìn, nâng niu chúng hay không. Vạn vật vẫn tuần hoàn biểu hiện trong lặng lẽ, an nhiên, duy chỉ có lòng người là chẳng chịu tịch tịnh, cứ cố chấp ôm giữ những ảo tưởng xa vời, tự mình huyễn hoặc, tự mình khổ đau...

   Nắm chặt mớ cỏ xước đầy gai nhọn trong tay, có lúc vì đau quá cũng nghĩ tới buông bỏ nhưng lại không đành lòng. Càng nắm chặt tay càng bươm rách. Đến một lúc không còn giữ được, buông tay ra thì cũng chẳng còn gì. Trải nghiệm nỗi đau phải thật đau, đau đến mức chẳng còn trong giới hạn có thể chịu đựng thì nỗi đau mới có thể hóa thành trí tuệ.

   Phượng hoàng lửa chỉ có thể tái sinh khi nó bị đau đớn hóa thành tro, rồi từ đống tro tàn, nó tái sinh và bừng sáng…”

   Những câu từ rất sống động và đặc sắc đã thể hiện sự tương phản rõ ràng giữa sự bình an tự nhiên của thế giới xung quanh và sự rối loạn, khổ đau trong tâm trí của con người. Sự so sánh giữa mặt trời vẫn mọc, cây cỏ vẫn sinh sôi và đóa hoa vẫn nở rộ mặc dù không ai để ý, so với sự bế tắc và đau khổ của con người, làm nổi bật sự đơn giản và bền bỉ của tự nhiên.

   Việc nắm chặt mớ cỏ xước đầy gai nhọn trong tay là một biểu tượng mạnh mẽ cho sự gắn bó và đau đớn của cuộc sống, khi con người cố gắng giữ lại những thứ không thể nắm giữ được. Cảm xúc của sự mất mát và sự đau đớn được miêu tả một cách rất sâu sắc và chân thực.

   Thực sự ấn tượng với cách mà tác giả sử dụng hình ảnh của phượng hoàng để tượng trưng cho sự tái sinh và hy vọng. Sự biến đổi từ đau khổ thành trí tuệ và sức mạnh là một thông điệp sâu sắc và ý nghĩa. Đoạn văn này thực sự rất đầy cảm xúc và sâu sắc!

   “Một đời người thực không quá ngắn, cũng không quá dài mau hay dài. Lâu mau hay dài ngắn đều là ảo tưởng sinh ra từ bản ngã. Thời gian chẳng cố ý thay đổi chúng ta, chỉ là chúng ta cố tình muốn thay đổi mọi thứ”

    Ta cảm nhận rõ sự tương đối và không cố ý của thời gian đối với cuộc sống con người. Việc coi cuộc đời là ngắn ngủi hoặc dài dằng dặc đều là những ảo tưởng do ý thức cá nhân tạo ra. Thời gian không có ý định thay đổi chúng ta; thay vào đó, chúng ta tự ý thức và cố gắng thay đổi mọi thứ xung quanh. Điều này đề cập đến sức mạnh của ý thức và khả năng tự quyết định của con người trong việc thay đổi và điều chỉnh cuộc sống của mình.

    “Nhớ một người cũng chỉ là một đoạn ký ức qua, một tiến trình sinh diệt. Nói một giờ, một phút đã là nhiều. Thực ra chỉ một giây, một sát-na trôi qua thì nỗi nhớ đã biến hóa, ta không còn thuộc về nhau nữa. Trong bình diện sát-na tâm sinh diệt, một tư tưởng hay một nỗi nhớ, một ký ức về ai đó chỉ kéo dài trong khoảng mười bảy sát-na. Tiến trình tâm ấy sinh khởi và đoạn diệt trong chớp nhoáng như vậy, nên nỗi nhớ hay ký ức về một người vô cùng ngắn ngủi. Chưa kịp chạm vào, nỗi nhớ đã vụt qua, tan biến... Đoạn ký ức về nhau, mỗi giây qua đi đã không còn nguyên vẹn, vậy thì chấp niệm vào cái gì khi đã buông tay?”

   Đoạn văn này sâu sắc và tinh tế trong việc mô tả sự thoáng qua và không cố định của những ký ức và cảm xúc về một người. Nó nhấn mạnh sự tạm thời của mọi thứ trong cuộc sống, kể cả những ký ức mà chúng ta cho là quan trọng. Mỗi giây trôi qua, những cảm xúc và ký ức về người khác đều trải qua một tiến trình sinh diệt, nhanh chóng biến mất như sát-na.

   Việc nhớ về một người chỉ là một phần của quá trình sinh diệt này, và trong bình diện của thời gian và tâm sinh diệt, mọi thứ đều trở nên ngắn ngủi và tạm thời. Sự tạm thời của những ký ức này khiến cho việc chấp niệm và giữ lại chúng trở nên khó khăn và vô nghĩa. Từng khoảnh khắc, từng sát-na trôi qua mang theo những cảm xúc và ký ức, nhưng chúng cũng chẳng thể giữ lại được. Vì vậy, việc buông bỏ và chấp nhận sự tạm thời của mọi thứ là cách chúng ta có thể tìm thấy bình an và sự tự do trong lòng.

   “Thấy ra và thoát ra là cả một quá trình, chưa thấy ra sự thật mà muốn thoát ra thì chỉ là sự thoát ra trong cái lưới ảo tưởng của bản ngã. Rốt cuộc vẫn là chưa thể thoát ra, vì chưa thấy ra!”

    Trong quá trình nhận thức và giải thoát bản thân, nếu chúng ta không nhận biết được sự thật, muốn thoát ra chỉ là việc trốn chạy trong thế giới ảo tưởng của ý thức cá nhân. Điều quan trọng là phải nhận ra và hiểu rõ sự thật trước khi có thể giải thoát. Việc này đòi hỏi sự nhận thức sâu sắc và sự khám phá bản chất thực sự của mọi vấn đề. Nếu không thấy ra được sự thật, thì việc giải thoát chỉ là một ảo tưởng, và chúng ta vẫn còn bị ràng buộc.

   “Người ta mất một đoạn thời gian rất ngắn để yêu thích một cái gì, mất thêm một quãng thời gian dài để theo đuổi đạt được, mất thêm khoảng thời gian khá dài để nắm giữ, rồi chẳng bao lâu lại bắt đầu cảm thấy bình thường, không còn háo hức như trước. Chỉ khi mất đi, họ mới bắt đầu hối tiếc và khổ sở dằn vặt bản thân, điên cuồng níu giữ, tìm kiếm lại điều mà họ đã từng đánh mất vì không biết trân trọng. Họ lại tiếp tục loay hoay trong kiếm tìm, níu giữ, kiếm tìm... Vòng lặp đó cứ trở đi trở lại cho đến khi nào họ chịu buông tay...!”

   Trong các mối quan hệ và trải nghiệm cuộc sống, con người thường trải qua các giai đoạn từ sự yêu thích ban đầu đến sự mất đi và sau đó là hối tiếc và nỗ lực để lấy lại điều đã mất. Ban đầu, người ta dành một thời gian ngắn để phát hiện và yêu thích một điều gì đó. Sau đó, họ tiêu tốn thời gian và nỗ lực để đạt được nó và sau đó là nắm giữ. Nhưng dần dần, cảm xúc ban đầu như háo hức và sự mới mẻ bắt đầu phai nhạt, thay vào đó là cảm giác bình thường và hòa nhã.

   Chỉ khi mất đi điều đó, họ mới nhận ra giá trị của nó và bắt đầu hối tiếc và đau khổ. Họ trở nên điên cuồng trong việc níu giữ và tìm kiếm lại điều đã mất. Tuy nhiên, chu trình này có thể lặp đi lặp lại cho đến khi họ cuối cùng chấp nhận và buông bỏ. Điều này là một phản ánh sâu sắc về cách con người xử lý sự thay đổi và mất mát trong cuộc sống, và nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc trân trọng và đánh giá những gì mình có khi còn có.

   “Nếu gặp phải biến cố, mất mát, đau thương hãy nhớ rằng vì cuộc đời này rất thương mình nên muốn gửi cho mình dăm ba thử thách, giúp cho mình mạnh mẽ hơn và vững vàng hơn trước bão giông, nghịch cảnh. Cuộc đời thật ra vẫn dịu dàng lắm, phải không?”

   Thay vì mang một góc nhìn tiêu cực, khi chúng ta tích cực về cách đối diện với khó khăn và biến cố trong cuộc sống, ta sẽ thấy những thách thức và nghịch cảnh như là cơ hội để trưởng thành và mạnh mẽ hơn. Thậm chí trong những thời điểm khó khăn nhất, cuộc đời vẫn có thể được xem là dịu dàng, vì nó cung cấp cơ hội cho sự trưởng thành và sự phát triển cá nhân.

   “Người thương!

   Cuối cùng người cũng sẽ nhận ra một sự thật vượt lên trên tất cả, đó là ta không thể nào đạt được một cái gì hết. Không có bất cứ thứ gì có thể chứng đạt và nắm giữ trong vũ trụ này. Chúng ta đi loanh quanh trải nghiệm, tìm kiếm, khổ đau rồi nhận ra sự thật, buông bỏ rồi lại trở về với sự thấy biết sáng tỏ của mình, về với bản chất thực tại, với nguồn trí tuệ sáng chói có sẵn nơi ta. Ai thấy ra sớm thì sớm kết thúc khổ đau, ai chưa thấy thì tiếp tục trải nghiệm khổ đau để thấy! Nguồn trí tuệ ở mỗi người vốn dĩ là bản thể trong vắt, vắng lặng, tịch tịnh, không có gì có thể phá vỡ hay làm thương tổn. Vì thế, chúng ta không cần phải cố gắng “chữa lành”. Mọi nỗ lực thoát khỏi khổ đau hãy cố gắng chữa lành đều là ảo tưởng và trói buộc. Chỉ cần buông bỏ mọi mong cầu và quay lại, lập tức sẽ thấy ngay. Không có gì cũng là tất cả!”

   Sự tạm thời và vô thường của mọi thứ trong cuộc sống. Một trong những điểm cốt lõi là việc nhận ra rằng không có gì trong vũ trụ này là cố định và vĩnh cửu. Mọi thứ đều đang trôi qua, và việc cố gắng nắm giữ hay chứng minh điều gì đó là vô ích. Thay vào đó, tác giả khuyến khích việc chấp nhận sự thực tại, sự tự nhiên của mọi hiện tượng, và tìm kiếm sự bình an trong sự tự chấp nhận.

  Ngoài ra, thông qua việc buông bỏ và chấp nhận sự thực tại, chúng ta có thể tìm thấy bình an và sự tự do từ khổ đau và nỗi lo âu. Việc chấp nhận sự tạm thời và vô thường của mọi thứ giúp chúng ta thấy được giá trị của sự yên bình và sự tự do trong tâm hồn.

    “Người thương!

Sáng nay sau thời kinh sớm, đun chút nước pha trà, ngồi dưới mái hiên, ngắm gió bay qua dìu những hạt mưa nhảy múa dưới bầu trời cao rộng. Mưa làm dịu chén trà đậm vị, gió giúp đưa hương trà bay đi xa cúng dường mười phương chư Phật.

Ai có thể ngồi uống trà ngắm dông bão với tâm thái bình an mới thấy rằng bình yên không cần phải ngồi ở một nơi yên tĩnh. Thiền là trà, là mưa gió, là những xáo trộn hòa quyện trong tất cả thanh âm đang có mặt ở đây và bây giờ. Chẳng có gì chìm nổi, cũng chẳng có gì mất đi.

    Chỉ có tách trà vẹn nguyên bên hiên đầy mưa bụi.”

   Việc uống trà dưới ánh mưa và gió giúp tác giả tìm thấy sự bình an và sự kích động của cuộc sống trong những khoảnh khắc đơn giản nhất. Nó là một cách để chứng minh rằng bình yên không phải luôn đến từ việc ở trong một không gian yên tĩnh, mà có thể xuất hiện ở bất kỳ nơi đâu, trong mọi tình huống. Tinh thần của việc thiền và tận hưởng trà và tự nhiên được kết hợp một cách tinh tế, tạo ra một trạng thái tinh thần mà chỉ có thể được cảm nhận và không thể được diễn tả. Đoạn văn này là một lời nhắc nhở đẹp về việc tìm kiếm bình an và niềm vui trong những điều đơn giản nhất của cuộc sống. 

   “Người thương!

Sáng nay mình ngồi thưởng trà bên gốc mai già thành thị. Trời Sài Gòn chuyển mùa lạnh se se, tiễn một chiếc lá mai hanh hao về biểu hiện mới. Mình ngồi ngắm hai bé mèo Tỉnh Mộng và Tình Thức chơi đùa cùng nhau với chiếc lá mai rụng bên bếp lửa. Chiếc lá mai bây giờ là thực tại nhiệm mầu của hai bé và của mình.

   Có mặt trên cõi sinh tử này là một phép mầu bởi từng phút giây hiện tại là vẹn nguyên và duy nhất. Hãy vui với cuộc đời này như cách các bé mèo đùa vui với một chiếc lá, trong sáng hồn nhiên và không mong cầu, tính toán điều chi. Niết Bàn thấp thoáng trong tiếng lá giòn khô, trong tách trà và trong niềm vui trong veo của bé mèo bên bếp lửa…”

   Việc ngồi thưởng trà dưới gốc mai già thành thị mang lại một cảm giác gần gũi và bình yên. Sự chuyển mùa của Sài Gòn được mô tả một cách tinh tế, và việc ngắm nhìn hai bé mèo Tỉnh Mộng và Tình Thức chơi đùa với chiếc lá mai rơi tạo ra một bức tranh sống động về sự hài hòa giữa con người và tự nhiên.

   Tinh thần của việc sống trong hiện tại được nhấn mạnh khi tác giả nhắc nhở về sự duy nhất và vẹn nguyên của từng phút giây. Một cảm giác niềm vui và bình an lan tỏa qua việc tận hưởng những khoảnh khắc đơn giản, tự nhiên như đùa với chiếc lá hay thưởng trà dưới bóng râm của gốc mai. Việc kết hợp giữa tinh thần thiền và việc tận hưởng vẻ đẹp của tự nhiên và sự đơn giản của cuộc sống tạo ra một trạng thái tinh thần bình yên và an lành. 

   Tịch Tịnh của Thích Đồng Tâm là một tác phẩm tâm linh sâu sắc, mang lại cho độc giả những suy ngẫm sâu lắng về cuộc sống và hành trình tìm kiếm bình an trong tâm hồn. Cuốn sách này không chỉ là một tập hợp các đoạn văn ngắn, mà còn là một hành trình tâm linh, dẫn dắt độc giả đi sâu vào lòng bản thân và khám phá những giá trị về tâm linh và triết lý Phật giáo. Thông qua những câu chuyện ngắn, những trích dẫn tinh tế, tác giả giúp độc giả nhìn nhận cuộc sống một cách sâu sắc và tỉnh thức hơn.

   Tịch Tịnh là một hành trình tìm kiếm sự yên bình và tự do trong tâm hồn. Từng trang sách là một lời nhắc nhở về việc trân trọng mỗi khoảnh khắc hiện tại, về sự đẹp đẽ của sự bình yên trong tâm trí. Tác giả khuyến khích độc giả tiếp tục hành trình trong tịch tịnh của lòng mình, khám phá sự tinh tế và sâu sắc của cuộc sống.

   Cuốn sách này cũng là một lời mời đến với việc thực hành thiền, để tìm kiếm sự yên bình và sự chân thành trong từng hơi thở. Thông qua việc thiền, người đọc có cơ hội tìm thấy sự kết nối với bản thân và với mọi vật chất xung quanh. Tịch Tịnh là một cuốn sách đáng đọc không chỉ để tìm hiểu về triết lý Phật giáo mà còn để tìm kiếm sự bình an và niềm vui trong cuộc sống hàng ngày. Đọc sách này là một trải nghiệm tâm linh sâu sắc và đầy ý nghĩa.

Nguồn: Bookademy